خزه چیست؟

خزه (Moss) گیاهی ابتدایی از خانواده خزه تباران یا بریوفیت ها (Bryophyta) است که ریشه، ساقه و برگ ندارد (بلکه اندامی مشابه آن دارد) و گل هم نمی دهد. خره ها بافت بسیار ظریفی دارند و به صورت گروهی زندگی می کنند تا در برابر عوامل محیطی مثل کم آبی مقاومت بیشتری داشته باشند. فرآیند تکثیر خزه ها بسته به شرایط محیطی به تشکیل بافتی متراکم و تشکی یا ساختاری گسترده و نازک می انجامد.

معمولا می توانید در هر زیستگاه طبیعی گونه های بومی خزه ای را ببینید که بر سطح زمین، روی سنگ و صخره یا بر تنه درختان رشد کرده اند. گاهی هم خزه ها بیش از اندازه به ما و محیط زندگیمان نزدیک می شوند که اگر فعلی عامدانه نبوده باشد، به دلیل شرایط آب و هوایی بسیار مساعد برای رشد خزه است. به این ترتیب ممکن است خزه ها را در بین آجرهای دیوار، روی خاک مرطوب، روی تنه درخت یا هر گوشه دنج و تاریک و مرطوب از فضای سبز شهری پیدا کنیم.

خزه ها را از اولین گونه های گیاهی می دانند که پا به خشکی گذاشتند. امروز بیش از 12 هزار گونه ی خزه ای شناسایی شدند که تکامل چندانی نداشته و هنوز هم ارتباط خوبی با رطوبت دارند. قطعاً پیدا کردن خزه در طبیعت کار چندان سختی نیست اما جنگل های استوایی، تالاب ها و در کل مناطق تاریک و مرطوب راستِ کارشان است. اندازه و دامنه رشد خزه به رطوبت هوا و متغیرهای محیطی بستگی داشته و اگر شرایط خوب پیش رود، این پتانسیل در آنها وجود دارد که همه چیز و همه جا را تسخیر کنند!

ساختار خزه چگونه است؟

خزه ها ساختار ساده ای دارند و از دو بخش اسپوروفیت و گامتوفیت تشکیل شده اند. گامتوفیت قسمت اصلی گیاه را تشکیل می دهد که حجم بیشتری اشغال کرده و از بخش اسپوروفیت مستقل عمل می کند. اسپوروفیت از دو قسمت تار (Seta) و کپسول یا هاگدان (Sporangium) تشکیل می شود که وسیله ای برای تولید مثل خزه است.

رشد بیشتر گونه های خزه ای در دامنه 2 تا 10 سانتیمتر رخ می دهد هرچند برخی گونه های خاص هم هستند که رشدی متحیر کننده دارند. به طور مثال گیاه خزه داوسوینا (Dawsonia) که یکی از شگفت انگیزترین و بزرگترین گونه های خزه ای در جهان است، بیش از 50 سانتیمتر رشد می کند!

تغذیه خزه ها

درباره روش تغذیه خزه باید بدانیم که ریشه و آوند به معنای مرسومی که ما می شناسیم وجود ندارند و به کمک کرک هایی که ریزوئید نامیده میشوند از آب و مواد معدنی تغذیه می کنند. خزه ها رشد بسیار کندی دارند و کوتاهی قد آنها یک دلیل ساده دارد: خزه ها آوند ندارند و به منظور انتقال آب به تمام بافت خود راهی جز کوتاه و عریض رشد کردن برایشان باقی نمی ماند. بلندترین خزه جهان قدی نزدیک به 50 سانتیمتر دارد که در جای خود قابل تحسین است. ازآنجایی که در خزه چیزی به عنوان ریشه و بافت آوندی نداریم، آب و غذا از طریق انتشار سلول به سلول منتقل میشوند.

 تولید مثل خزه !

 تکثیر خزه ها چگونه انجام میشود؟

بهار فصل تکثیر و تولید مثل خزه است. گیاه اصلی خزه از طریق هاگ هایی تکثیر می شود که در کپسول های اسپوروفیتی تولید و ذخیره شده است. رطوبت و قطره های باران نقش مهمی در تولید مثل خزه ها ایفا می کنند. بیشتر خزه ها در محیط خشک ، آسیب دیده و تکثیر نمی شوند. حتی گونه های مقاوم نیز در آب و هوای خشک رشد خود را متوقف می کنند.

همچون زنبور که عامل اصلی گرده افشانی میان گلها و درختان بارده است ، باران نیز اسپرم نر و ماده را در این گونه های گیاهی منتقل می کند. به این ترتیب وقتی که هاگدان شرایط مناسبی داشته باشد و به اصطلاح “برسد” ، لفاف آن شروع به خشک شدن کرده و هاگ ها بیرون می ریزند. هاگ های رها شده زمانی جوانه می زنند که در شرایط ایده آل قرار گیرند؛ پس تا آن زمان صبر می کنند. معمولاً در فصل بهار که رطوبت هوا بسیار مناسب است ، تولید مثل و رشد خزه ها با سرعت بالا اتفاق می افتد. نکته جالب اینکه ممکن است از تکه های جدا شده از اندام تولید مثل خزه نیز خزه جدید ایجاد شود.

آیا خزه ها با نور خورشید میانه خوبی دارند؟

برای بسیاری سؤال پیش می آید که آیا خزه نیز فتوسنتز میکند؟ به معنی دیگر آیا خزه برای رشد به نور خورشید و آفتاب نیاز دارد؟ در پاسخ به این سؤال باید گفت که بعضی از انواع خزه می توانند نور مستقیم آفتاب را طاقت بیاورند اما علاقه چندانی به آن ندارند. در مجموع خزه ها خنکای سایه را به تابش مستقیم آفتاب ترجیح می دهند.

قبل تر هم اشاره کردیم که خزه ها سایه دوست هستند اما به این معنی نیست که فتوسنتز نمی کنند. درواقع بیشتر نیاز خزه ها به مواد مغذی برای رشد از طریق عمل فتوسنتز انجام می شود که محرک آن نور آفتاب است. عمل فتوسنتز در خزه ها برخلاف دیگر گونه های گیاهی توسط بخش گامتوفیتی انجام می شود. در این بخش نور خورشید به قند تبدیل شده و از طریق اسمز سلولی به تمام بافت گیاه منتقل می شود. بنابراین شاید خزه ها با نور رابطه خوبی نداشته باشند اما به طور کامل از آن بی نیاز نیستند.

آشنایی با طبقه بندی ها و انواع خزه

پیش تر دسته بندی های متعددی برای خزه ها ارائه می شد اما امروز تقسیم آنها برایمان آسان تر شده است. اشاره کردیم که خزه ها از خانواده خزه تباران یا بریوفیت ها (Bryophyta) هستند و می توانیم آنها را در هشت کلاس اصلی بگنجانیم. در ادامه با این هشت گروه اصلی از انواع خزه آشنا می شویم.

1- تاکاکیوپسیدا  (TakaKiopsida)

گونه تاکاکیوپسیدا نخستین بار در سال 1861 توسط ویلیام میتن (William Mitten) در ارتفاعات هیمالیا دیده شد. البته در آن زمان این گونه و ویژگی هایش صحیح تعریف نشد و در دسته بندی نادرستی قرار گرفت.

سال 1995 به همت پروفسور ژاپنی ، Noriwo Takaki  ، این گونه دوباره کشف و در کلاس صحیح قرار گرفت و به احترام او ، تاکاکیو نامگذاری شد. این گونه همچنان در ژاپن، تایوان و بخش هایی از آمریکای شمالی یافت می شود.

2-  اسفاگنوم  (Sphangnopsida)

احتمال می رود خزه اسفاگنوم یا اسفگنوم حدود 465 سال پیش همزمان با گونه تاکاکیو شکل گرفته باشد. این گروه بیش از 100 نوع خزه را در خود جای می دهد که ساختاری اسفنجی داشته و گروهی زندگی می کنند. خاک های اسیدی و مناطق باتلاقی و بسیار مرطوب ، فضای ایده آل برای زندگی خزه های اسفاگنوم هستند.

3-  آندریوپسیدا  (Andreaeopsida)

گونه آندریوپسیدا یک خانواده دو جنسیتی از خره ها است که بیش از 100 گونه ی خزه ای را در خود جای می دهد. زیستگاه اصلی این رسته مناطق صخره ای با آب و هوای گرمسیری تا قطبی را شامل می شود.

4- آندریوبریوپسیدا  (Andreaeobryopsida)

آندریوبریوپسیدا یک گونه کوچک و تک عضوی از خزه ها است که به شکل بومی و محدود در صخره های آلاسکا و مناطق غربی کانادا رشد می کند. به طور معمول این گونه را روی صخره های دارای شیمی پایه و غنی از کلسیم پیدا می کنید. این گونه در جوانی به رنگ سبز بوده و با رسیدن به بلوغ به رنگ قهوه ای مایل به سیاه درمی آید. برگها در نزدیکی پایه گیاه کوچک و با نزدیک شدن به راس بزرگتر و پهن تر می شوند.

5-  اودیپودیوپسیدا  (Oedipodiopsida)

اودیپودیوپسیدا گونه ای است که همیشه رابطه آن با دیگر گونه های خزه ای مورد بحث بوده است. این رسته را در آب و هوای سرد منطقه اوراسیا و آلاسکا پیدا خواهید کرد ؛  البته در بخش هایی از ایالت واشنگتون ، بریتیش کلمبیا ، یوکان ، گرینلند ، نیوفاندلند ، تیرا دل فوئگو و جزایر فالکلند نیز به طور محدود دیده می شود.

6-  پلیتریکوپسیدا  (Polytrichopsida)

پلیتریکوپسیدا یکی از معمولی ترین خانواده های خزه ای است که ساقه و برگ بزرگتری نسبت به دیگر گونه ها دارد. ویژگی اصلی این گروه ، ساقه ی محوری و ریزوزوم های ضخیم آن است. برگها در پلی تریکوپسیدا  یک نوار میانی دارند که در قسمت راس به لاملاهای فتوسنتزی منتهی می شود.

7- تترافیدوپسیدا (Tetraphidopsida)

تترافیدوپسیدا از خانوه خزه تباران بوده و شامل دو جنس Tetraphis و Tetrodontium که هرکدام به دو گونه تقسیم می شوند. ویژگی اصلی در این گونه وجود یک هاگدان چهار دندانه است. یکی از متداول ترین گونه های این دسته در طبیعت ، Tetraphis pellucida  است که در جنگل های برگریز به وفور دیده می شود.

8- بریوپسیدا  (Bryopsida)

بریوپسیدا ها گسترده ترین گروه در طبقه بندی انواع خزه را تشکیل می دهند که 95% از خزه هایی که ما در طبیعت مشاهده می کنیم را شامل می شوند. چیزی حدود 11500 گونه خزه در این طبقه قرار می گیرند که ویژگی اصلی آنها، کپسول هایی با دندان های مجزا است که باعث شده این دسته را با نام “خزه دندان مفصلی” نیز بشناسند. لازم است اشاره کنیم غالب گونه های خزه ای که در ایران مشاهده می کنید و در صنایع مختلف برای کاربردهای متنوع استفاده میشوند نیز در همین دسته قرار میگیرند.

نقش خزه ها در طبیعت

خزه ها گیاهان مفیدی هستند که بدون تردید هم طبیعت و هم ما انسانها از وجودشان بهره می بریم. ذخیره سازی آبی که به صورت طبیعی توسط خزه ها انجام می شود تاثیر زیادی در مرطوب نگهداشتن جنگل ها، گسترش آنها و تداوم حیات بسیاری گونه های گیاهی و جانوری دارد.

آب و هوای خنک باعث پهن تر شدن برگ های این گونه شده و معمولاً در اطراف سنگ های رسوبیِ مرطوب، کنده های پوسیده درختان یا خاک های حاوی درصد بالا از مواد آلی می توان نمونه هایی از این دسته را یافت.

خزه ها با جذب دی اکسیدکربن و تولید اکسیژن و همچنین تصفیه هوا تاثیر بسزایی در حفظ اکو سیستم و بقای سیاره ما ایفا می کنند. بسیاری از بی مهرهگان به برکت وجود خزه ها مأمنی برای زندگی و منبعی غنی برای تغذیه دارند.

کاربرد خزه ها در زندگی ما

خزه ها گیاهانی ابتدایی هستند که با گذشت قرن ها ، اصالت خود را حفظ کرده و هنوز هم با همان سبک و سیاق گذشته به حیات خود ادامه می دهند. درست است که خزه ها مزایای چندانی به عنوان خوراک انسانی ندارند ، اما مزایای زیست محیطی و کاربردهای صنعتی فراوان شان باعث شده همیشه در زندگی ما نقش مهمی ایفا کنند.

گفته می شود در گذشته انسان برای ایجاد عایق خانه خود از خزه ها کمک می گرفته است ، هنوز هم در بسیاری موارد از خزه خشک شده به عنوان عایق استفاده می کنیم چون قدرت جذب آب و رطوبت بالایی دارد. جالب است که حتی در مناطق قطبی از خزه خشک شده به عنوان عایق کفش و دستکش استفاده می شود. بومی های آمریکای شمالی نیز از خزه های خشک شده جهت پانسمان زخم، پوشک بچه و نوار قاعدگی بهره می برند.

امروزه خزه ها در صنعت نیز کاربرد گستردهای پیدا کرده اند. مثلا زغال سنگ نارسی که از خزه اسفنگنوم عمل می آید در تولید سوخت کاربرد دارد. همچنین از خزه صنعتی در عایق کاری خانه ها و بسته بندی میوه و سبزیجات استفاده می شود. دیگر ویژگی ها و کاربردهای منحصر به فرد گیاه خزه که در در صنعت مورد استقبال قرار می گیرند شامل موارد زیر هستند:

▪️ خواص ضد میکروبی

▪️ توانایی کنترل آلودگی هوا، آب و خاک

▪️ ایجاد مانع در برابر فرسایش خاک

▪️ استفاده بهعنوان غذای دام و طیور

▪️ مصارف پزشکی

✅  کاربرد خزه در طراحی داخلی

تا اینجا به حساسیت ها، تغذیه و شرایط تکثیر و تولید مثل خزه ها اشاره کردیم. این گونه ی گیاهی یک محیط مرطوب، خنک و مشرف به سایه را برای زندگی ترجیح می دهد؛ شرایطی که در شهرهای مدرن کمتر مورد استقبال واقع می شود. درواقع سبک زندگی این گیاه با زندگی ما کمی در تضاد است! ظاهر جذاب خزه ها بسیار وسوسه برانگیز است به همین جهت طراحان داخلی و معماران سبز راهکارهایی با هزینه و ریسک پایین برای استفاده از خزه ابداع کرده اند. تثبیت خزه فرآیندی است که به کمک آن خزه زنده را به حالت اغما برده و آن را برای استفاده طولانی مدت در دکوراسیون داخلی آماده می کنند.

نگهداری خزه !

شرایط نگهداری از انواع خزه

در نگهداری خزه‌ ‌ها توجه به پنج فاکتور مهم:  نور، دما، رطوبت، جریان هوا و خاک بسیار مهم است.

نور مناسب برای خزه

خزه ها در طبیعت در مناطق سایه رشد می کنند. بنابراین نور مناسب خزه‌ها ، نور طبیعی غیر مستقیم (سایه یا پشت پنجره‌ی شمالی) است. نور مصنوعی و لامپ‌های رشد گیاه هم می‌تواند مناسب باشد.

نور مصنوعی 5500-6500 کلوین بدلیل داشتن بیشترین میزان ”پار نوری” مناسب ترین بازه برای خزه ها است. توجه کنید که هرچه میزان کلوین نور از مقدار ذکر شده بیشتر باشد، دمای ایجاد شده توسط لامپ هم بیشتر خواهد بود و از این لحاظ می‌تواند برای خزه ها مضر باشد. میزان شدت نور تاثیر بسزایی در رشد خزه‌ها ندارد اما توصیه می‌شود لومن نور در بازه 420 تا 2100 لومن باشد.

نکته مهم:

گرچه گیاهان رنگی مانند پپرومیا قرمز، فیتونیا رنگی، گل سنگ و … برای حفظ رنگ ها به نور نیاز دارند، اما توجه داشته باشید که هرگز تراریوم شیشه ای خود را در معرض تابش مستقیم نور خورشید قرار ندهید. شدت نور در برخورد با شیشه تراریوم چند برابر خواهد شد و باعث سوختن گیاهان و خزه ها می‌شود.

دمای مناسب برای خزه

واقعیت این است که در طبیعت برای خزه‌‌ها دمای حداقل و حداکثر معنایی ندارد. خزه‌ها جز اولین گونه‌های گیاهی هستند که بر روی زمین رشد کرده‌اند و همچنان به بقای خود ادامه می‌دهند. تغییرات دمایی فقط آن‌ها را به دوره خواب می‌برد ولی آنها همواره زنده می‌مانند. اگرچه دمای بسیار زیاد یا کم عوارض خود را بر روی آن‌ها خواهد گذاشت.

یکی از کاربردهای خزه، استفاده از آن در ساخت تراریوم است. از نکات مهم در مبحث نگهداری از تراریوم های خزه‌ای رعایت دمای مناسب برای آن است. از این رو برای اینکه همیشه خزه‌های سرسبز و شادابی در تراریوم خود داشته باشید، مناسب ترین دما برای نگهداری آن‌‌ها 15 تا 26 درجه سانتیگراد است.

گرچه خزه‌ها در طبیعت در دماهای بسیار بالاتر هم جان سالم به در می‌برند ، اما در محیط بسته‌ی تراریومی دمای بالای 26 درجه می‌تواند برای خزه‌ های جنگلی شما خطرناک باشد. زیرا دمای بالا در محیط بسته ی بدون جریان هوا و با رطوبت بالای تراریوم ، احتمال بروز کپک را افزایش می‌دهد.

اکنون که کنترل دما بسیار حائز اهمیت به نظر می رسد، در ادامه چند راه کار برای خنک نگهداشتن تراریوم (نهایت 26 درجه سانتیگراد) ارائه می‌شود.

بهترین کار به ویژه برای تراریوم‌ها و تنگ‌های سایز کوچک و متوسط ، قرار دادن آن‌ها در محیط‌های خنک و یا استفاده از کولر است که با استفاده از تایمر و تنظیم مناسب زمان آن (در تابستان زمان بیشتر) می‌توانید به راحتی دما را کنترل کنید.

نکته:

همواره این نکته را به خاطر داشته باشید که دمای درون محفظه بسته تراریوم، از دمای محیط یا اتاقی که تراریوم شما داخل آن قرار دارد حداقل 5درجه سانتیگراد بالاتر است.

رطوبت مناسب برای خزه

خزه‌ها طرفداران محیط‌های مرطوب هستند ، بنابراین مهم است که از مرطوب نگه داشتن خاک برای گیاه خود اطمینان حاصل کنید. ولی هنوز هم اجازه ندارید خزه را بیش از حد آبیاری کنید.

رطوبت مورد نیاز موساریوم‌ها بسته به نوع خزه‌ها می‌تواند متفاوت باشد. گروهی از خزه‌ها در رطوبت‌های بالا هم آسیب نخواهند دید اما برخی از آن‌ها در رطوبت بالا به سرعت قهوه‌ای خواهند شد. به طور کلی رطوبت مناسب برای خزه‌ها بین 40% تا 70% است.

آبیاری مناسب برای خزه

خزه‌ها ریشه واقعی ندارند و بخش عمده‌ی آب مورد نیازشان را از طریق برگ‌ها جذب می‌کنند. بنابراین نیازی نیست که بستر آن‌ها همیشه خیس (گِل و لجنی) باشد. تنها مرطوب بودن بستر خزه کفایت می‌کند. حتی آبیاری بیش از حد به مرور زمان باعث خراب شدن و قهوه ای شدن خزه ها خواهد شد.

بهتر است بعد از ساخت تراریوم به عنوان اولین آبیاری تا حدی که خاک بستر کمی خیس شود ، آبپاشی کنید. اما از دفعات بعدی، میزان آبیاری در حد اسپری آب به صورت ایجاد یک شبنم ملایم روی سطح خزه ها کفایت می‌کند.

نکته:

بسته به میزان جریان هوا، دمای محیط، رطوبت و …. میزان آبیاری می‌تواند از هر روز تا ماهی یک بار متغیر باشد.

مطمئن ترین راه برای دانستن مناسب‌ترین میزان آبیاری برای تراریوم شما، از طریق مشاهده است. اگر شبه برگ‌های خزه‌ها خشک یا جمع شده‌اند، یعنی باید آبیاری خود را بیشتر کنید. اما اگر شیشه تراریوم شما مرتب بخار می‌کند و قطرات آب زیادی روی شیشه دیدید ، نشان دهنده رطوبت بیش از حد است.

مسئله بعدی این است که خزه‌های محیط‌های مرطوب نباید کاملا زیر آب قرار بگیرند. در این حالت شکل ظاهری خود را از دست می دهند و به صورت نخ مانند رشد طولی خواهند داشت. پیشنهاد می‌شود که برای این محیط ‌ها از گیاهان آکواریومی استفاده کنید.

اما اگر طراحی شما به صورتی باشد که فضای رودخانه مانندی ایجاد کرده اید و یک جریان آب در کار وجود دارد، می توانید در کناره های آب از خزه هایی که رطوبت های بالا را می‌پسندند مثل خزه‌ی لیچن و در درجه بعدی خزه‌های اینسینیه، افین و شیت استفاده کنید.

البته اگر آب به صورت مداوم از زیر خزه ها جریان نداشته باشد، یا با قرار دادن تایمر جریان آب را کنترل کنید، که نهایتا 7 الی 8 ساعت در طی شبانه روز به صورت مقطع و زمان بندی شده آب جریان داشته باشد ، می‌توانید از خزه ها برای این قسمتها در کار استفاده کنید.

هرس به موقع خزه

چیزی که خزه‌‌ها در آن با هر گیاه دیگر مشترک هستند این است که رشد بخش‌هایی از گیاه کاملا طبیعی است در حالی که برخی دیگر کمی کهنه بنظر می‌رسند. اگر این طور است ممکن است زمان هرس کردن فرا رسیده باشد.

رفع به موقع کپک از روی خزه

اگر خزه‌های شما در تراریوم قرار دارند احتمال اینکه با کپک مواجه شوید بالاست که اغلب در نتیجه آبیاری بیش از حد اتفاق می‌افتد. اگر لکه‌‌های سفید پنبه مانند روی سطح خزه دیدید ، قالب را به آرامی پاک کنید و سپس اجازه دهید کمی آب از گیاهتان تبخیر شود. اگر لکه از بین نرفت از چاقو یا قیچی برای از بین بردن آن استفاده کنید.

خاک مطلوب برای خزه

در حالی که بسیاری از گیاهان ترجیح می‌دهند خاکشان فوق‌العاده سبک و کرکی باشد، خزه ها برعکس هستند.

خزه‌ها دوست دارند خاکشان فشرده و سفت باشند. به علاوه هنگام انتخاب خاک مناسب برای خزه باید اسیدیته آن را در نظر بگیرید چرا که این گیاه در محیط‌‌های اسیدی بهترین رشد را دارد.

خزه‌ها در واقع خاک مخصوصی ندارند. اما خاک مناسب برای خزه ها باید چند ویژگی داشته باشد. خاک خزه‌های تراریوم یا در واقع موساریوم ها باید زهکشی بالایی داشته باشد تا آب زیر خزه‌ها جمع نشود. از طرفی نباید تخلخل بیش از حد داشته باشد تا زیر شبه ریشه‌ها هوا نخورد. همچنین باید بتواند با حفظ آب در خود، رطوبت مورد نیاز خزه‌ها را تامین کند.

خزه شیت چیست و چه ویژگی هایی دارد؟

خزه شیت گونه ای از خزه های محیط مرطوب و متعلق به خانواده هیپنوم هاست که می توان آن را در دسته ی کارپت ها قرار داد. بنابراین ظاهری ساده، یک دست، دارای بافت متراکم و همیشه سبز دارد. این خزه ها اغلب حالتی کوتاه دارند و روی سطوح خاکی یا سنگی رشد می کنند و بافت درشت تر و تنک تری نسبت به خزه های موکتی دارند.

خزه شیت ها در تجمعات گسترده روی سطح زمین و یا سطوح سنگی پراکنده می شوند و اغلب از نظر ارتفاع، خزه های کارپت بسیار کوتاه قد هستند ولی گاهی برخی از گونه های آن تا 3 سانت هم می رسند. در کارهای محیط مرطوب، این خزه را می توان بدون بستر خاک مستقیما بر روی بستر سنگی کار کرد. علاوه بر آن برای بستر باغچه ها یا باغ ها نیز مورد استفاده قرار می گیرد.

خزه اسفاگنوم چیست و چه ویژگی هایی دارد؟

خزه ای که در ایران به نام خزه اسفگنوم معروف است، در واقع متعلق به خزه های محیط مرطوب و از خانواده ی homalothecium  می باشد. این خزه را از نظر محل رشد می توان به دو گونه مختلف تقسیم کرد. یک گونه متداول آن بر روی درختان رشد می کنند که این گونه بافتی چسبیده به پوسته ی درختان دارد و برداشت آن ها بدون آسیب رساندن به ریزویید ها (شبه ریشه) تقریبا غیر ممکن است.

نوع دیگری که کمیاب تر هستند و بر روی خاک رشد می کنند و قابل برداشت هستند. (بدون آسیب رساندن به ریزوییدها)

روش نگهداری خزه در تراریوم

خزه‌ها از جمله گیاهان ظریف ، شگفت‌انگیز و کارآمدی هستند که در تراریوم‌های شیشه‌ای ، جلوه‌ای سرسبز و آرام‌بخش ایجاد می‌کنند. حضور خزه در تراریوم ، نه‌تنها رطوبت را در سطح ایده‌آل حفظ می‌نماید، بلکه فضایی شبیه به جنگل‌های مرطوب و بارانی را در ابعاد مینیاتوری و قابل مشاهده از نزدیک، برای ما شبیه‌سازی می‌کند. با این حال، بسیاری از علاقه‌مندان در طول زمان با مشکلاتی نظیر زرد شدن خزه، خشک‌شدن آن یا کاهش شادابی و سرزندگی مواجه می‌شوند. عمده‌ی این مسائل از عدم آگاهی نسبت به شرایط ایده‌آل نگهداری، نور، رطوبت، خاک، تغذیه و کیفیت آب ناشی می‌شود.

در این مقاله قصد داریم یک راهنمای جامع و حرفه‌ای برای نگهداری خزه در تراریوم ارائه دهیم. ابتدا به بررسی مشکلات متداول نظیر زرد شدن و کمرنگی خزه می‌پردازیم ، سپس راهکارهای عملی برای احیا و حفظ شادابی بلندمدت آن را بیان می‌کنیم. همچنین نکات ارزشمندی برای انتخاب بستر مناسب، کنترل نور، تنظیم رطوبت، کیفیت آب و مواد مغذی ارائه خواهیم کرد تا شما با اطمینان خاطر، همیشه یک تراریوم سالم و چشم‌نواز در اختیار داشته باشید.

مشکلات رایج در نگهداری خزه در تراریوم

زرد شدن خزه:

بسیاری از افراد این پرسش را مطرح می‌کنند که «چرا خزه‌ی تراریوم من زرد می‌شود؟» زرد شدن معمولاً به عواملی همچون نور نامناسب (خیلی کم یا خیلی شدید)، رطوبت غیرمتوازن (خیلی زیاد یا خیلی کم)، استفاده از آب نامناسب و دمای نامطلوب ارتباط دارد.

خشک شدن خزه:

خزه‌ها عاشق رطوبت‌اند. کمبود رطوبت، تهویه ضعیف و عدم آبیاری اصولی، خزه را شکننده و خشک می‌کند.

رشد ناکافی و کم‌رنگی:

گاهی خزه‌ها به جای سرسبزی و سرزندگی، به‌شکل کمرنگ و بی‌حال ظاهر می‌شوند. این امر اغلب از کمبود مواد مغذی، نور ضعیف یا بستر نامناسب ناشی می‌شود.

شرایط ایده‌آل برای نگهداری خزه در تراریوم

نور غیرمستقیم و ملایم:

خزه‌ها نور ملایم و فیلترشده را می‌پسندند. نور شدید و مستقیم خورشید، خزه را می‌سوزاند و زرد می‌کند، در حالی‌که نور خیلی کم نیز فتوسنتز را مختل می‌سازد.

رطوبت کنترل‌شده:

خزه‌ها به رطوبت علاقه دارند، اما تعادل را نباید فراموش کرد. رطوبت بیش‌ازحد، کپک و پوسیدگی به همراه دارد؛ رطوبت کم، خشکی و زردی را موجب می‌شود. مه‌پاشی منظم، استفاده از درپوش نیمه‌بسته و کنترل تهویه، به حفظ این تعادل کمک می‌کند.

آبیاری صحیح با آب خالص:

خزه‌ها به کیفیت آب بسیار حساس‌اند. آب حاوی کلر و املاح می‌تواند به مرور زمان رنگ آن‌ها را تغییر دهد. استفاده از آب تصفیه‌شده،آب جوشیده ی سرد شده، آب باران یا آب مقطر توصیه می‌شود. آبیاری به‌صورت اسپری و در فواصل منظم، از تجمع آب در یک نقطه و بروز پوسیدگی جلوگیری می‌کند.

بستر مناسب:

ترکیبی از خزه اسفاگنوم، پیت‌ماس و پرلیت، بستری سبک، متخلخل و مناسب برای رشد و حفظ رطوبت خزه فراهم می‌کند. این بستر به خزه امکان می‌دهد همواره از رطوبت پایدار و مواد مغذی کافی بهره‌مند شود.

دمای متعادل:

خزه‌ها در دمای ۱۸ تا ۲۴ درجه سانتی‌گراد بهترین عملکرد را دارند. دمای بیش‌ازحد بالا یا پایین، عملکرد متابولیک خزه را مختل کرده و می‌تواند منجر به زردی یا کمرنگی آن شود.

روش‌های احیای خزه

تنظیم نور: 

تراریوم را از تابش مستقیم خورشید دور کنید. در صورت نیاز، از لامپ‌های رشد کم‌شدت با طیف مناسب استفاده نمایید.

مدیریت رطوبت و تهویه: 

مه‌پاشی منظم، تنظیم درپوش تراریوم و ایجاد تهویه مناسب، رطوبت را در سطح ایده‌آل نگه می‌دارد و از ایجاد کپک جلوگیری می‌کند.

استفاده از آب با کیفیت: 

برای آبیاری و مه‌پاشی، از آب تصفیه‌شده، مقطر یا آب باران استفاده کنید تا از تجمع املاح جلوگیری شود.

تقویت مواد مغذی: 

در صورت نیاز، از کودهای مایع بسیار رقیق و ضعیف مخصوص گیاهان آپارتمانی استفاده کنید. این کار را با احتیاط و در فواصل زمانی مناسب انجام دهید.

کنترل دما و بهبود تهویه: 

دمای تراریوم را بین ۱۸ تا ۲۴ درجه نگه دارید. تهویه ملایم از راکد شدن هوا جلوگیری می‌کند و شادابی خزه را حفظ می‌نماید.

نکات حرفه‌ای برای حفظ شادابی خزه در بلندمدت

استفاده از آب بدون املاح:

آب باکیفیت و فاقد کلر و املاح، در درازمدت رنگ سبز و شادابی خزه را تضمین می‌کند.

کنترل مداوم دما:

پایش منظم دمای محیط، از نوسانات نامطلوب و شوک حرارتی جلوگیری می‌کند.

گردش ملایم هوا:

تهویه نرم و کنترل‌شده مانع از رشد قارچ‌ها، جلبک‌ها و باکتری‌ها می‌شود.

بستر غنی از مواد مغذی:

تقویت دوره‌ای بستر، خزه را همواره در سطح متابولیک ایده‌آل نگه می‌دارد.

بررسی منظم سلامت خزه:

بازبینی دوره‌ای برای شناسایی زودهنگام مشکلات و رفع سریع آن‌ها ضروری است.

برای تهیه لوازم و متریال ساخت تراریوم و تهیه انواع خزه به بخش فروشگاه ما مراجعه فرمایید.